Ile jest stref czasowych na świecie i dlaczego ma to znaczenie dla Twojej podróży?

Pierwotnie każda miejscowość miała „lokalny czas słoneczny”, liczony na podstawie położenia Słońca. Gdy podróżowano konno lub pieszo, niewielkie różnice czasu nie przeszkadzały. Jednak wraz z rozwojem kolei i komunikacji międzykontynentalnej taki rozrzut zaczął się stawać problemem. W 1884 r. na konferencji w Waszyngtonie ustalono podział Ziemi na 24 strefy czasowe, każda o szerokości 15° długości geograficznej. Pomysł Fleminga dzieli kulę ziemską na sześćdziesiąt równych pasów 15° (360°/24), co upraszcza koordynację czasu. Przelicznik jest prosty: 1 stopień długości geograficznej odpowiada 4 minutom czasu słonecznego.

Jako punkt zerowy przyjęto południk przechodzący przez Greenwich w Wielkiej Brytanii – stąd odniesienie do czasu Greenwich (GMT). Dziś oficjalnym standardem jest UTC (Coordinated Universal Time), z punktem bazowym UTC+0 tożsamy z GMT. Oznacza to, że cała sieć światowych zegarów synchronizuje się względem tego samego wzorca. W praktyce wiele stref przesuwa swój czas o kolejną godzinę latem – dlatego wprowadzamy GMT/UTC oraz GMT+1 (czyli BST – angielski czas letni) itp., aby uwzględnić zmianę na czas letni/zimowy w różnych krajach.

Mimo że teoretycznie Ziemia ma 24 strefy, w praktyce czas na świecie zorganizowano w bardziej skomplikowany sposób. Wiele regionów przyjęło nietypowe przesunięcia godzinowe, a niektóre kraje zmieniają czas na letni/zimowy według własnych reguł. 

Oficjalnie wyróżnia się około 38 stref czasowych, a nie 24 – głównie ze względu na nietypowe przesunięcia czasowe! Ale uwzględniając specyfikę różnych krajów (np. strefy DST czy odrębne strefy w obrębie państwa) w bazie IANA pojawia się nawet około 200 różnych oznaczeń czasowych na świecie. Jak to możliwe? Baza IANA Time Zone Database (lub tz database) to oficjalna baza danych używana przez systemy operacyjne, serwery i aplikacje do rozpoznawania lokalnego czasu na świecie. Zamiast mówić: „w Indiach jest UTC+5:30”, mówi: Asia/Kolkata. W tej bazie jest około 200 różnych identyfikatorów czasowych, bo:

• jeden kraj może mieć kilka oznaczeń (np. USA),
• strefa może się różnić w zależności od historii zmian czasu (np. niektóre miasta kiedyś zmieniały czas letni, a dziś już nie),
• różne regiony w obrębie jednego państwa mogą mieć inne zasady stosowania DST.

W poniższej tabeli podajemy przykładowe strefy względem UTC, różnicę do czasu polskiego (CET = UTC+1) oraz przykładowe kraje:

W tabeli przyjęto czas polski zimowy (UTC+1) jako punkt odniesienia. Na przykład strefa UTC+0 (np. Londyn zimą) jest o 1 godzinę do tyłu względem Warszawy, a strefa UTC+3 (np. Moskwa) o 2 godziny do przodu. Warto pamiętać, że Polska latem przechodzi na UTC+2, a niektóre wymienione kraje też mogą mieć własne zmiany na czas letni.

W jakiej strefie czasowej jest Polska? Nasz kraj leży w środkowoeuropejskiej strefie czasowej. Oznacza to, że w zimie obowiązuje u nas czas środkowoeuropejski (CET, UTC+1), a latem czas środkowoeuropejski letni (CEST, UTC+2). W praktyce Polska przesuwa zegary o godzinę do przodu na przełomie marca i października. Dlatego czas w Polsce zimą jest o godzinę wyprzedzony względem GMT – gdy w Londynie (czas GMT) jest godz. 12:00, u nas według CET jest 13:00. Innymi słowy, czas Polska wynosi GMT+1 (zimą) i GMT+2 (latem).

Dla porównania: czas w Anglii (Wielkiej Brytanii) opiera się na Greenwich Mean Time. Zimą Brytyjczycy mają GMT (UTC+0), a latem przechodzą na British Summer Time (GMT+1). W sezonie zimowym różnica między Polską (CET) a Anglią (GMT) wynosi więc 1 godzinę, a latem (CEST vs BST) strefy czasowe są wyrównane (oba +1). Wskaźnik czas GMT przypisany Londynowi jest punktem wyjściowym do obliczania wszystkich innych stref – wiedząc, że Polska jest „jedną godzinę przed GMT”, łatwo ustalisz godzinę w obu miejscach.

Strefa czasowa polska to CET/CEST, czyli czas środkowoeuropejski. Warto zapamiętać tę nazwę – czas środkowoeuropejski to nic innego jak polski czas standardowy.

Znajomość stref czasowych pomaga uniknąć wielu podróżniczych pułapek. Oto kilka praktycznych porad:

• Planuj loty z głową – zawsze sprawdzaj godziny w lokalnej strefie czasowej kraju docelowego. Linie lotnicze zwykle podają czas w miejscu wylotu i przylotu – upewnij się, że przeliczasz go na swoją strefę. Podróżując przez wiele stref, weź pod uwagę możliwe przesiadki i zmianę daty (np. linia zmiany daty na Pacyfiku). Nie zakładaj automatycznie „równego” czasu przelotu – 10-godzinny lot z Warszawy do Nowego Jorku może skutkować lądowaniem nad ranem czasu lokalnego tego samego dnia, nawet jeśli różnica jest 6 godzin.
• Umawianie spotkań i rezerwacje – gdy organizujesz spotkanie biznesowe lub rezerwujesz hotel/wypożyczenie samochodu, zawsze używaj czasu lokalnego. Przykładowo, wideokonferencja na godz. 10:00 czasu polskiego to dopiero 4:00 rano w Nowym Jorku (UTC−5). Drobna pomyłka może spowodować spóźnienie na ważną telekonferencję lub opóźnienie transferu. Zainstaluj w telefonie aplikację światowego zegara lub korzystaj z kalendarzy uwzględniających strefy – to ułatwi synchronizację terminów.

Zmiana strefy czasowej może wpływać na Twój komfort i samopoczucie w czasie podróżowania po świecie. Oto kilka wskazówek, jak można uniknąć jet laga!

• Dostosuj sen i aktywność – staraj się już w trakcie podróży (np. w samolocie) przygotować do czasu docelowego. Jeśli po lądowaniu wciąż będzie dzień, spróbuj przespać część lotu – mogą w tym pomóc krótko działające środki nasenne. Natomiast jeśli planujesz lądować wieczorem, unikaj spania na pokładzie. Po przybyciu ustaw zegarek na lokalny czas (na telefonie po podłączeniu do sieci czy wi-fi powinien przestawić się automatycznie) i w miarę możliwości trzymaj się miejscowego rytmu dnia.
• Unikaj drzemek w dzień – po przylocie ogranicz drzemki – pozwól sobie na krótki odpoczynek (20–30 minut), jeśli jesteś bardzo zmęczony, ale nie przesadzaj z godzinnym spaniem. Dłuższy sen w nietypowej porze może „rozregulować” Twój zegar biologiczny.
• Korzystaj ze światła dziennego – naturalne światło pomaga zsynchronizować organizm z nową strefą. Po podróży wychodź na zewnątrz w odpowiednich porach: jeżeli lecimy na zachód, korzystaj ze słońca popołudniami, a lecąc na wschód – o poranku. Takie naświetlanie pomaga szybciej dostosować rytm do nowej doby.
• Nawadniaj się i poruszaj – loty zwłaszcza długie bywają odwodnieniem i zmuszają do statycznej pozycji. Pij dużo wody, unikaj alkoholu i kawy (zwłaszcza przed snem) oraz wstawaj co jakiś czas, by rozprostować nogi. To zredukuje zmęczenie i obrzęki, a także polepszy krążenie.
• Zadbaj o wygodę – podczas lotu ubierz się komfortowo – luźne ubrania i warstwowe ubranie pomagają regulować temperaturę ciała. Użyj poduszki pod szyję, maski na oczy czy słuchawek z wyciszeniem, by lepiej wypocząć w samolocie. Im bardziej zrelaksujesz ciało w podróży, tym łatwiej będzie Ci się zaaklimatyzować na miejscu.

Udajesz się w daleką podróż, np. do USA, Meksyku, Peru, a może lecisz w drugą stronę, do krajów wschodzącego słońca, np. Japonii? Jeżeli tak, przyda Ci się ubezpieczenie turystyczne! W LINK4 standardowo obejmuje ono ubezpieczenie kosztów leczenia i pomocy assistance. 

W ramach ubezpieczenia pokrywamy koszty leczenia do wysokości sumy ubezpieczenia oraz pomagamy w zorganizowaniu pomocy medycznej. Do kosztów leczenia zalicza się np. wizyta ambulatoryjna, konieczne zabiegi czy operacje w razie nagłego zachorowania lub nieszczęśliwego wypadku, zakup lekarstw i środków ambulatoryjnych, hospitalizacja, czy nawet transport ubezpieczonego do szpitala. W ramach pomocy assistance możesz liczyć na m.in.: 

• całodobowy dyżur telefonu Centrum Alarmowego,
• transport ubezpieczonego do Polski,
• transport zwłok ubezpieczonego do miejsca pochówku w Polsce,
• transport osób towarzyszących,
• transport ubezpieczonego do następnego etapu podróży,
• zakwaterowanie dla osoby towarzyszącej w razie hospitalizacji ubezpieczonego,
• podróż i zakwaterowanie dla osoby wezwanej do towarzyszenia.

Do ubezpieczenia turystycznego warto wykupić także NNW oraz OC w życiu prywatnym. W ramach NNW możesz otrzymać odszkodowanie, jeżeli dojdzie do nieszczęśliwego wypadku i doznasz uszczerbku na zdrowiu. Z kolei OC w życiu prywatnym przyda się, jeżeli wyrządzisz przez przypadek szkodę innej osobie, np. potrącisz rowerem przechodnia na ulicy, który skręci kostkę. Pokrywamy wtedy koszty likwidacji szkody na tej osobie trzeciej do wysokości sumy ubezpieczenia. 

Przed zakupem ubezpieczenia, zapoznaj się z OWU Podróże!

Strefy czasowe i różnice czasu mają realny wpływ na organizację podróży. Wybierając się na wycieczkę, zwłaszcza daleką, sprawdź, w jakiej strefie czasowej wylądujesz. Nawet podróżując po Europie, możesz znaleźć się w innej strefie czasowej względem Polski – w Wielkiej Brytanii jest o godzinę wcześniej niż w Polsce, a w Grecji o godzinę później. 

Znajomość obowiązujących stref pomaga planować loty i spotkania oraz efektywnie radzić sobie z jet lagiem. Przed wyjazdem warto dokładnie sprawdzić czas w kraju docelowym, dostosować plan snu do nowej strefy i – co bardzo ważne – wykupić ubezpieczenie turystyczne dopasowane do celu wyjazdu. 

Ubezpieczenie turystyczne możesz wykupić na jeden z 3 sposobów:

• przez kalkulator ubezpieczeń turystycznych online – bez wychodzenia z domu, w kilka minut możesz nabyć wybrane ubezpieczenie, 
• telefonicznie dzwoniąc pod numer 22 444 44 23 – nasz doradca na linii pomoże Ci wybrać odpowiedni zakres ubezpieczenia turystycznego. 
• stacjonarnie, u agenta współpracującego z LINK4. 

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Czy Polska zmienia strefę czasową na letni i zimowy? 

Tak. Polska co roku przełącza zegarki: zimą obowiązuje czas środkowoeuropejski standardowy (CET, UTC+1), a latem – środkowoeuropejski letni (CEST, UTC+2). Zmiana następuje zgodnie z przepisami unijnymi (przesunięcie o godzinę w ostatnią niedzielę marca i października).

Czy jet lag dotyczy tylko bardzo długich lotów? 

Nie tylko. Jet lag to efekt nagłej zmiany co najmniej dwóch stref czasowych, więc teoretycznie wystąpi po przelocie trwającym 2–3 godziny z przynajmniej 2-godzinną różnicą (np. Polska→Grecja). Oczywiście im więcej stref przekroczysz (np. lot przez kontynenty), tym objawy (zmęczenie, problemy ze snem) będą silniejsze. Doświadczają go głównie osoby podróżujące samolotem – występuje po każdej podróży w dalekie destynacje, nie tylko „ultra-długie” loty.

Jakie są największe różnice czasowe na świecie? 

Największa formalnie obowiązująca różnica to aż 26 godzin – między strefą UTC+14 (niektóre wyspy Kiribati) a UTC−12 (np. wyspy Howland i Baker). W praktyce oznacza to, że po przekroczeniu Międzynarodowej Linii Zmiany Daty można „stracić” dobę lub przeskoczyć ją z powrotem.

Czy czas UTC jest tożsamy z GMT? 

Niegdyś za główny standard uznawano GMT (Greenwich Mean Time) wyznaczany na południku 0° w Greenwich. Obecnie formalnie używa się UTC (Coordinated Universal Time), ale w codziennych rozliczeniach odpowiada on GMT (UTC+0). Innymi słowy, „czas bazowy” dla obu jest taki sam – GMT to uwarunkowanie historyczne, a UTC to czas techniczny oparty na zegarach atomowych.

Jak najlepiej dostosować się do nowej strefy czasowej? 

Kluczem jest szybka adaptacja rytmu do lokalnej doby. Po wylądowaniu nastaw zegarek na czas miejscowy i staraj się postępować według lokalnego harmonogramu: jedz i śpij tak, jakbyś był „miejscowym”. Unikaj długiego snu w ciągu dnia – jeśli dopadnie Cię senność, ogranicz drzemkę do 20–30 minut. Ekspozycja na naturalne światło jest bardzo pomocna – w trakcie podróży unikaj ciemnych pomieszczeń i wychodź na słońce: w podróży na zachód późnym popołudniem, a na wschód wcześnie rano. Krótko mówiąc: dopasuj sen do docelowego czasu, korzystaj ze światła dziennego i w razie potrzeby zażyj krótko działający środek nasenny na czas lotu (zgodnie z zaleceniami lekarza). To przyspieszy adaptację i zmniejszy uciążliwe objawy jet lagu.